Bouw een nieuwe stad, is de opdracht die GroenLinks Hoorn meegeeft bij de bespreking in de raad van de kadernota op dinsdag 23 juni. Fractievoorzitter Jos Kamminga: "Wereldwijd moeten we onze steden anders in gaan richten. Dat geldt ook voor Hoorn. Daar is geen stilstand of beheer voor nodig, maar een enorme krachtsinspanning."

Hoorn klimaatneutraal in 2040. Wat is er nodig om dat te realiseren? Wereldwijd moeten we onze steden anders in gaan richten. Dat geldt ook voor Hoorn. Daar is geen stilstand of beheer voor nodig, maar een enorme krachtsinspanning. Een transitie groter dan de transities die we eerder hebben mee gemaakt.

Laat me eerst, heel beknopt, uitleggen hoe die eerdere twee transities eruit zagen. De negentiende eeuw was de eeuw van grote veranderingen. Onze steden veranderden van Middeleeuwse steden naar industriële steden. Stadspoorten en muren werden gesloopt, ook in Hoorn. Infrastructuur werd aangelegd. Fabrieken, spoorwegen en nieuwe woonwijken voor arbeiders werden gebouwd. Het platteland ontvolkte. Om ziekten te voorkomen, werden er grootschalig sanitaire voorzieningen aangelegd.

In de twintigste eeuw deed zich een tweede transitie voor. De komst van de auto maakte grootschalige aanpassingen nodig. Onze mobiliteit is ongekend groot. Dagelijks is er een volksverhuizing van huis naar werk en weer terug. Ons energieverbruik groeit nog steeds.

Wereldwijd is verstedelijking een groeiend fenomeen. In 2050 zal 70 procent van de wereldbevolking in steden wonen. Nu zijn er 7,3 miljard mensen, in 2050 zijn dat er 9 miljard. Dat betekent 2,7 miljard nieuwe stedelingen. Er is nu 38 miljoen vierkante kilometer landbouwgrond. Door de bevolkingsgroei is er in 2050 behoefte aan 42 miljoen vierkante kilometer landbouwgrond. 4 miljoen vierkante kilometer is 120 keer zo groot als Nederland.

In Europese landen is de bevolkingsgroei er wel uit. In Nederland blijft het aantal inwoners van de randstad groeien. Op andere plaatsen zal het aantal inwoners krimpen. Hoorn ligt net buiten de stadsmetropool Amsterdam. We hebben steden gebouwd die niet zijn ingebed in hun omgeving. De milieubelasting is gewoonweg te groot. Eerder leek er een bepaald evenwicht te zijn tussen het achterland van de steden, de natuurlijke omgeving. Het evenwicht is steeds meer zoek.

We hebben nog steeds onvoldoende inzicht in de stofwisseling van de stad, het gebruik van grondstoffen, energie en water. Diezelfde stofwisseling heeft in de twintigste eeuw geen rol gespeeld bij het aanleggen van de nieuwbouwwijken van Hoorn.

Een aantal voorbeelden. We halen onze afvalstoffen keurig op en doen ons best om het afval zo goed mogelijk te scheiden. De oplossing is echter: minder afval produceren. Die oplossing zorgt namelijk voor minder energiegebruik en minder gebruik van grondstoffen. We hebben prachtige waterzuiveringsinstallaties, maar wat we echter zouden moeten doen is minder vuilwater produceren.

We bouwen woonwijken en industrieterreinen op wereldwijd de meest vruchtbare grond. Dat is met de vraag naar voedsel die er aan komt onverstandig. De ideeën over stedenbouw uit de twintigste eeuw voldoen echt niet meer. Kijk nu naar een wijk als de Bangert en Oosterpolder. Misschien weet de heer Tonnaer nog van de eerste plannen? Wat ik bedoel te zeggen, is dat er met de plannen van gister nu nieuwe huizen gebouwd worden, waarvan wij van GroenLinks bij oplevering denken: dat zou toch beter moeten, meer toekomstbestendig, duurzamer. Dat moet dus anders, volgens GroenLinks. Het kan het ook anders. Hierbij roep ik de projectontwikkelaars die actief zijn in ons gebied, op om die uitdaging aan te gaan!

Juist bij nieuwbouwwoningen van vlak na de Tweede Wereldoorlog in wijken als Hoorn-Noord en het Venenlaankwartier is er veel milieuwinst te behalen. GroenLinks roept raad en college op om een masterplan duurzaamheid te maken voor deze twee wijken. Wij komen later met een voorstel hierover.

We staan op de drempel van weer een nieuw tijdperk. Op de drempel van een enorme krachtsinspanning. We moeten een manier vinden om onze steden eco-efficiënt te maken. Hernieuwbare energie, minder CO2-uitstoot, verminderen van afval, milieuvriendelijk verkeersmanagement, hergebruik van grondstoffen, oog voor biodiversiteit. Ook Hoorn staat voor die opdracht. Het eco-efficient maken van onze stad is niet alleen een technische opdracht. De Smart City gedachte kan  helpen om onze twintigste-eeuwse samenleving aan te passen. Willen we ons doel echter halen, dan is er nog een stap extra nodig. Daar is geen blauwdruk voor. Dat is een weg die we samen moeten gaan. We zullen radicale keuzes moeten durven maken.

Onze steeds hoger opgeleide inwoners zijn prima  instaat om mee te denken en te beslissen. We zullen een manier moeten vinden om deze kracht in te zetten, te bundelen.

Economisten denken dat onze samenleving alleen maar om geld draait. Dat je alles kan terugbrengen naar een financieel economische rekensom. Marktwerking als de heilige graal. Maar zijn rechtvaardigheid, duurzaamheid en compassie te vertalen in geld? Aan het hout van een boom kan een economische waarde worden toegekend. Daarnaast is er ook een ecologische waarde, de waarde voor het milieu in de stad, de waarde van het plezier dat mensen beleven aan die boom. Groen in onze stad draagt bij aan ons welbevinden en geestelijk welzijn.

GroenLinks wil niet alles vermarkten. Het geld dat we in onze begroting reserveren om zaken mogelijk te maken in onze stad zegt alleen maar iets over de financiële waarde.